اداره بهزیستی شهرستان کاشان پایگاه اطلاع رسانی اداره بهزیستی شهرستان کاشان 
۲۵ تیرماه هر سال در کشورمان ایران” روز بهزیستی و تامین اجتماعی” نامگذاری شده است. سازمان بهزیستی کشور، به موجب لایحه قانونی سال ۱۳۵۹ در جهت تحقق مفاد اصول ۳، ٢١ و ٢۹ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و در زمینه تحقق عدالت اجتماعی تشکیل شده است.
این سازمان به منظور نیل به اهداف خود با اتخاذ تدابیر لازم و حمایتهای گوناگون از کودکان نیازمند، زنان و کودکان بی سرپرست، ابن السبیل (در راه ماندگان) و نیز عرضه خدمات توانبخشی به معلولان جسمی و ذهنی، مبتلایان به بیماریهای صعب العلاج، معتادان و ناسازگاران اجتماعی و هم چنین پیشگیری از معلولیت ها و آسیب های اجتماعی و غیره با توجه به حفظ ارزش ها و کرامات والای انسانی و تکیه بر تعاون و همیاری مردم نیکوکار و همکاریه ای نزدیک روحانیون متعهد و سایر طبقات دلسوز کشور تلاش می کند.
بی تردید، سلامت جسم و روان، زیربنایی ترین عامل پیشرفت و تکامل یک جامعه است و امروزه برای دستیابی به این هدف با اجرای برنامه های پیشرفته بهداشتی و بهزیستی در بسیاری از کشورهای توسعه یافته افراد جامعه از دوران شیرخوارگی تا پایان زندگی تحت مراقبت قرار می گیرند و سازمانهای ذی ربط با دقت در مواد غذایی و تغذیه، سالم سازی محیط زندگی، توسعه برنامه های مختلف، پیشگیری و غیره مانع بروز بسیاری از امراض و معلولیت ها می شوند تا سلامت مردم تأمین شود.
امیرالمؤمنین حضرت علی علیه السلام در نهج البلاغه می فرمایند:
“آگاه باشید که از جمله بلاها فقر و ناداری است و سخت تر از ناداری بیماری تن و سخت تر ار بیماری تن بیماری قلبی است.”
و در اهمیت تندرستی همین بس که حضرت رسول اکرم صلی الله علیه واله وسلم در پاسخ سؤالی که اگر شب قدر را درک کردیم چه چیزی از خدای خود طلب کنیم؟
حضرت جواب دادند: عافیت را.
و سخن گوهربار امام صادق علیه السلام:
“کل شیءٍ تکون فیه المضرهَ عَلَی اِلاْنسانِ فی بَدَنِهِ فَحَرامٌ اَکْلُهُ اِلا فی حالِ الضُّرورَه “
“خوردن هر چیزی که برای بدن انسان مضر باشد حرام است مگر در حال ضرورت.”
و در اهمیت تندرستی همین بس که حضرت رسول اکرم صلی الله علیه واله وسلم در پاسخ سؤالی که اگر شب قدر را درک کردیم چه چیزی از خدای خود طلب کنیم؟
حضرت جواب دادند: عافیت را.
و سخن گوهربار امام صادق علیه السلام:
“کل شیءٍ تکون فیه المضرهَ عَلَی اِلاْنسانِ فی بَدَنِهِ فَحَرامٌ اَکْلُهُ اِلا فی حالِ الضُّرورَه “
“خوردن هر چیزی که برای بدن انسان مضر باشد حرام است مگر در حال ضرورت.”
بنابراین با توجه به احادیث و روایات، لازم است برنامه پیشگیری از بیماریهای جسمی و اخلاقی و آسیبه ای اجتماعی به منظور حفظ و تأمین بهداشت جسمی و روانی جامعه از دوران شیرخوارگی آغاز شود. با در نظر گرفتن آیه شریفه:
“مَنْ اَحْیاها فکانما احیا النّاس جمیعاً”.
و هر کس که نفسی را حیات بخشد مثل آن است که همه مردم را حیات بخشیده است.”
می توان به اهمیت واقعی پیشگیری پی برد و جان انسانها را قبل از این که دچار گرفتاری شوند نجات دهیم.
“مَنْ اَحْیاها فکانما احیا النّاس جمیعاً”.
و هر کس که نفسی را حیات بخشد مثل آن است که همه مردم را حیات بخشیده است.”
می توان به اهمیت واقعی پیشگیری پی برد و جان انسانها را قبل از این که دچار گرفتاری شوند نجات دهیم.
خدمات بهزیستى در ایرانبا توجه به فرهنگ غنى اسلام و مردم در ایران، از دیربازهمواره طیف وسیعى از خدمات اجتماعى توسط خانواده ها، افراد نیکوکار، روحانیت و مساجد ارائه مى شده و موسسات اجتماعى کوچک و بزرگ با تکیه بر نهاد وقف، نه تنها در حوزه بهزیستى بلکه در سایر امور فرهنگى، اجتماعى و اقتصادى به فعالیت مى پرداخته است. نمونه چنین مراکزى، مکتب خانه ها، مدارس، حوزه هاى علمیه، شفاخانه ها، بیمارستان ها، کاروانسراها و… که طى قرون متمادى ساخته و دایر شده است مى باشند.
افزایش مراودات تجارى، سیاسى و فرهنگى در قرون اخیر با همسایگان و دولت هاى منطقه منجر به بروز تغییراتى در برخى از حوزه هاى اجتماعى و اقتصادى شده است.
افزایش مراودات تجارى، سیاسى و فرهنگى در قرون اخیر با همسایگان و دولت هاى منطقه منجر به بروز تغییراتى در برخى از حوزه هاى اجتماعى و اقتصادى شده است.
در حوزه بهزیستى اولین یتیم خانه ایران به سبک شبانه روزى مستقل در تهران (محل انبار گندم سابق) و در دوران ناصرالدین شاه ایجاد شد. از آن زمان به بعد موسسه هاى مختلفى از سوى دولتها یا افراد و گروههاى خیر براى حمایت از نابینایان و ناشنوایان، معلولین ذهنى و جسمى و همچنین نیازمندان و بى سرپرستان به وجود آمد که خدمات آنها عموماً جنبه رفاهى و آموزشى داشته است.
تا پیش از پیروزى انقلاب اسلامى تشکیلات متمرکزى براى ارائه خدمات بهزیستى وجود نداشت و خدمات نسبتاً مشابهى به صورت پراکنده توسط دستگاههاى مختلف ارائه مى شد. تعدادى از این سازمانها عبارت بودند از:
تا پیش از پیروزى انقلاب اسلامى تشکیلات متمرکزى براى ارائه خدمات بهزیستى وجود نداشت و خدمات نسبتاً مشابهى به صورت پراکنده توسط دستگاههاى مختلف ارائه مى شد. تعدادى از این سازمانها عبارت بودند از:
۱- سازمان ملى رفاه خانواده ایران
۲ – سازمان بهزیستى و آموزش کودکان و نوجوانان
۳ – سازمان ملى بهزیستى ناشنوایان ایران
۴ – سازمان ملى رفاه ناشنوایان ایران
۵ – سازمان ملى رفاه نابینایان ایران
۶ – سازمان زنان
۷ – جمعیت حمایت از اطفال بى سرپرست
۴ – سازمان ملى رفاه ناشنوایان ایران
۵ – سازمان ملى رفاه نابینایان ایران
۶ – سازمان زنان
۷ – جمعیت حمایت از اطفال بى سرپرست
پس از پیروزى انقلاب شکوهمند اسلامى ایران، سازمان بهزیستى کشور در بیست و چهارم خرداد ماه ۱۳۵۹ براساس مصوبه شوراى عالى انقلاب اسلامى تشکیل شد.
شهید دکتر محمد على فیاض بخش پس از آن که به پراکندگى سازمانهاى رفاهى و توانبخشى کشور و عدم هماهنگى لازم بین آنها پى برد، با کمک و همفکرى شهید سید محمد باقر لواسانى و تنى چند از همفکرانش لایحه تشکیل سازمان بهزیستى کشور را به شوراى انقلاب پیشنهاد کرد و پس از تصویب آن با کار پیگیر و مستمر به سازماندهى تشکیلات و برنامه ریزى براى فعالیت نوین سازمان بهزیستى پرداخت و در مدت کوتاهى توانست ارگان دولتى و کار آمدى براى خدمت به محرومان و مستضعفان کشور ایجاد کند. در تاریخ ۲۹/۹/۵۹ سازمان تربیتى شهردارى تهران نیز به بهزیستى واگذار شد و در تاریخ ۱۶/۱۰/۱۳۶۳ بر پایه مصوبه مجلس شوراى اسلامى، بار دیگر سازمان بهزیستى در شمار سازمانهاى وابسته به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکى قرار گرفت
شهید دکتر محمد على فیاض بخش پس از آن که به پراکندگى سازمانهاى رفاهى و توانبخشى کشور و عدم هماهنگى لازم بین آنها پى برد، با کمک و همفکرى شهید سید محمد باقر لواسانى و تنى چند از همفکرانش لایحه تشکیل سازمان بهزیستى کشور را به شوراى انقلاب پیشنهاد کرد و پس از تصویب آن با کار پیگیر و مستمر به سازماندهى تشکیلات و برنامه ریزى براى فعالیت نوین سازمان بهزیستى پرداخت و در مدت کوتاهى توانست ارگان دولتى و کار آمدى براى خدمت به محرومان و مستضعفان کشور ایجاد کند. در تاریخ ۲۹/۹/۵۹ سازمان تربیتى شهردارى تهران نیز به بهزیستى واگذار شد و در تاریخ ۱۶/۱۰/۱۳۶۳ بر پایه مصوبه مجلس شوراى اسلامى، بار دیگر سازمان بهزیستى در شمار سازمانهاى وابسته به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکى قرار گرفت
اصولاً بهزیستى به مجموعه متشکل از تدابیر، خدمات، فعالیت ها و حمایت هاى غیر بیمه اى اطلاق مى شود که به منظور بسط رحمت اسلامى در جامعه و حفظ ارزش ها و کرامات انسانى، با تکیه بر کمک هاى مردمى و همکارى نزدیک سازمانهاى ذى ربط انجام مى شود و گسترش خدمات توانبخشى، حمایتى، بازپرورى و کمک به تامین حداقل نیازهاى اساسى گروههاى محروم و کم در آمد را مد نظر دارد.
کانون اصلى فعالیت ها و برنامه هاى سازمان بهزیستى، پیشگیرى از فرو پاشى زندگى افراد و خانواده هایى است که به علت مشکلات اقتصادى و ناهنجاریهاى اجتماعى و فرهنگى دچار آسیب پذیرى و ناتوانى هاى مختلف شده اند و یا از معلولیت هاى جسمى و روانى رنج مى برند. بدون تردید، خدمت رسانى به این گروه ها با کیفیت مطلوب هنگامى امکان پذیر خواهد بود که یک نهاد ویژه برخوردار از توان تخصصى، اقتصادى، اجرایى و سیاسى قوى به شکل منسجم جنبه هاى گوناگون خدمات مورد نیاز محرومان و مستضعفان را عهده دار شود.
روشهاى موجود براى ارائه خدمات بهزیستى
خدمات بهزیستى در سه بخش به نیازمندان و مددجویان ارائه مى شود:
۱- امور فرهنگى و پیشگیرى
۲- امور اجتماعى
۳- امور توانبخشى
در بخش امور فرهنگى و پیشگیرى، دفاتر زیر خدمات لازم را انجام مى دهند:– دفتر آموزش و پروهش: وظیفه تحقیق و پژوهش پیرامون علل بروز معلولیت ها و دریافت عوامل اصلى ایجاد آسیب هاى اجتماعى را بر عهده دارد. همچنین تربیت نیروهاى انسانى مورد نیاز و بازآموزى نیروهاى موجود متناسب با تغییرات جامعه از وظایف این دفتر است .– دفتر پیشگیرى از معلولیت ها و آسیب هاى اجتماعى: وظیفه ارائه آموزش هاى مناسب به جامعه با بهره گیرى از روشهاى منطقى و تکیه بر دستاوردهاى پژوهشى را بر عهده دارد.
در بخش امور اجتماعى کار از پیچیدگى فراوانى برخوردار است. بازآموزى و بازپرورى گروهاى چون معتادان، متکدیان، زنان ویژه، فرزندان بدون سرپرست، زنان بى سرپرست و مانند اینها نیازمند مشارکت عمومى و یارى همه جانبه است. به این منظور باید مربیان، روانشناسان و مددکاران اجتماعى ورزیده به کار گرفته شوند. همچنین تفکر جامعه نسبت به این گروهها باید دگرگون شود و روشهاى صحیح ارائه کمک به افراد جامعه آموزش داده شود. از سوى دیگر باید زمینه اجتماعى مناسب براى پذیرش افراد پس از طى دوره بازآموزى و بازپرورى فراهم شود. روشن است که این همه، نیازمند عزمى ملى و کار و تلاش شبانه روزى و خستگى ناپذیر است.
در بخش امور اجتماعى کار از پیچیدگى فراوانى برخوردار است. بازآموزى و بازپرورى گروهاى چون معتادان، متکدیان، زنان ویژه، فرزندان بدون سرپرست، زنان بى سرپرست و مانند اینها نیازمند مشارکت عمومى و یارى همه جانبه است. به این منظور باید مربیان، روانشناسان و مددکاران اجتماعى ورزیده به کار گرفته شوند. همچنین تفکر جامعه نسبت به این گروهها باید دگرگون شود و روشهاى صحیح ارائه کمک به افراد جامعه آموزش داده شود. از سوى دیگر باید زمینه اجتماعى مناسب براى پذیرش افراد پس از طى دوره بازآموزى و بازپرورى فراهم شود. روشن است که این همه، نیازمند عزمى ملى و کار و تلاش شبانه روزى و خستگى ناپذیر است.
در بخش امور اجتماعى خدمات لازم از طریق سه دفتر ارائه مى شود:۱ – دفتر امور کودکان و نوجوانان
۲ – دفتر امور خانواده هاى بى سرپرست و نیازمند
۳ – دفتر امور آسیب دیدگان اجتماعىدفتر امور کودکان و نوجوانان مسئولیت پرداختن به امور مربوط به کودکان سرراهى، کودکان خانواده هاى از هم گسیخته، فرزندان والدین زندانى، فرزندان والدین متوارى، فرزندان والدین بدون صلاحیت و مانند اینها را بر عهده دارد.
ارائه خدمات شیر خوارگاهى سازمان براى نگهدارى تربیت و آموزش کودکان و به فرزند خواندگى دادن برخى کودکان مجهول الهویه به خانواده هاى داراى صلاحیت در قالب برنامه شبه خانواده از دیگر اقدامات و وظایف این دفتر به شمار مى رود.
مرکز اجرایى تحت نظارت این دفتر، وظیفه نگهدارى، تربیت و آموزش کودکان تحت سرپرستى خود را تا مرحله اجتماعى شدن، ازدواج، اشتغال بازتوانى و ترخیص به عهده دارد. همچنین مهد کودک هاى سازمان بهزیستى، وزارتخانه ها و دیگر سازمانها و نیز مهد کودک هاى خصوصى در سراسر کشور با نظارت این دفتر فعالیت مى کنند.دفتر امور خانواده هاى نیازمند و بى سرپرست، وظیفه بررسى مسائل و مشکلات و برنامه ریزى بازتوانى مادى و معنوى خانواده هاى زیر پوشش را به عهده دارد.دفتر امور آسیب دیدگان اجتماعى به امور معتادان، زنان ویژه و متکدیان از طریق بررسى مسائل و مشکلات فردى، گروهى، اجتماعى، خانوادگى و نیز شناسایى راههاى بازپرورى آنان مى پردازد.
۲ – دفتر امور خانواده هاى بى سرپرست و نیازمند
۳ – دفتر امور آسیب دیدگان اجتماعىدفتر امور کودکان و نوجوانان مسئولیت پرداختن به امور مربوط به کودکان سرراهى، کودکان خانواده هاى از هم گسیخته، فرزندان والدین زندانى، فرزندان والدین متوارى، فرزندان والدین بدون صلاحیت و مانند اینها را بر عهده دارد.
ارائه خدمات شیر خوارگاهى سازمان براى نگهدارى تربیت و آموزش کودکان و به فرزند خواندگى دادن برخى کودکان مجهول الهویه به خانواده هاى داراى صلاحیت در قالب برنامه شبه خانواده از دیگر اقدامات و وظایف این دفتر به شمار مى رود.
مرکز اجرایى تحت نظارت این دفتر، وظیفه نگهدارى، تربیت و آموزش کودکان تحت سرپرستى خود را تا مرحله اجتماعى شدن، ازدواج، اشتغال بازتوانى و ترخیص به عهده دارد. همچنین مهد کودک هاى سازمان بهزیستى، وزارتخانه ها و دیگر سازمانها و نیز مهد کودک هاى خصوصى در سراسر کشور با نظارت این دفتر فعالیت مى کنند.دفتر امور خانواده هاى نیازمند و بى سرپرست، وظیفه بررسى مسائل و مشکلات و برنامه ریزى بازتوانى مادى و معنوى خانواده هاى زیر پوشش را به عهده دارد.دفتر امور آسیب دیدگان اجتماعى به امور معتادان، زنان ویژه و متکدیان از طریق بررسى مسائل و مشکلات فردى، گروهى، اجتماعى، خانوادگى و نیز شناسایى راههاى بازپرورى آنان مى پردازد.
خدمات امور توانبخشىسازمان بهزیستى از طریق دفاتر توانبخشى و امور اجتماعى معلولین، توانبخشى حرفه اى و دفتر توانپزشکى و وسایل توانبخشى به معلولین جسمى و ذهنى، خدمات توانبخشى ارائه مى کند. دریافت کنندگان خدمات از این بخش، نابینایان، ناشنوایان و معلولان جسمى- حرکتى هستند. افراد داراى معلولیت ذهنى با توجه به بهره هوشى به سه گروه عمیق (ایزوله )، تربیت پذیر و آموزش پذیر تقسیم مى شوند. همچنین معلولین جسمى و ذهنى توام که از بدترین نوع معلولیت ها است، زیر پوشش این بخش هستند.
شوراى عالى مشارکت هاى مردمىدر پى تدوین و اجراى طرح امداد دانش آموزان محروم و معلول توسط عده اى از انسانهاى نیکوکار و با پشتیبانى شهید دکتر فیاض بخش رئیس وقت سازمان بهزیستى کشور در اواخر سال ۱۳۶۴ با توجه به اصل ۲۹ قانون اساسى مقدمات تشکیل شوراى عالى مشارکت هاى مردمى سازمان بهزیستى فراهم شد و این شورا از فروردین سال ۶۷ فعالیت رسمى خود را آغاز کرد.
از طریق مشارکت هاى مردمى و همیارى افراد خیر و نیکوکار اقدامات چشمگیرى در راستاى اهداف سازمان بهزیستى کشور انجام گرفت. از آن جمله، خرید تجهیزات مورد نیاز مراکز توانبخشى و حمایتى سازمان بهزیستى، پرداخت هزینه هاى تحصیلى و درمانى مددجویان و تامین دیگر نیازهاى آنان قابل ذکر است.شوراهاى مردمى تاکنون هزاران متر مربع ساختمان، زمین، باغ و باغچه را به صورت اهدایى از افراد خیر و نیکوکار براى واحدهاى بهزیستى سراسر کشور تحویل گرفته اند. از نظر امور فرهنگى، شوراهاى سراسر کشور تاکنون در حد توان و امکاناتشان در جهت کمک به محرومان گامهاى بلندى برداشته اند.
از طریق مشارکت هاى مردمى و همیارى افراد خیر و نیکوکار اقدامات چشمگیرى در راستاى اهداف سازمان بهزیستى کشور انجام گرفت. از آن جمله، خرید تجهیزات مورد نیاز مراکز توانبخشى و حمایتى سازمان بهزیستى، پرداخت هزینه هاى تحصیلى و درمانى مددجویان و تامین دیگر نیازهاى آنان قابل ذکر است.شوراهاى مردمى تاکنون هزاران متر مربع ساختمان، زمین، باغ و باغچه را به صورت اهدایى از افراد خیر و نیکوکار براى واحدهاى بهزیستى سراسر کشور تحویل گرفته اند. از نظر امور فرهنگى، شوراهاى سراسر کشور تاکنون در حد توان و امکاناتشان در جهت کمک به محرومان گامهاى بلندى برداشته اند.
معلولیت و بهزیستىسازمان بهداشت جهانى، معلولیت را اختلال رابطه فرد با محیط مى داند و در تعریف توانبخشى اشاره به این دارد که توانبخشى پاسخ به معلولیت است براى رسیدن به حداکثر توانایی هاى یک معلول. اگر جامعه بتواند تسهیلات لازم را تامین کند که وى مشکلات حضور در جامعه را نداشته و قدرت استفاده از وسایل توانبخشى را داشته باشد، با موانع شهرى روبرو نشود، مشکل عبور و مرور نداشته باشد، در فعالیت هاى گروهى شرکت نماید و… دیگر آن فرد معلول نیست.از ۶ میلیون نفر افراد معلول جامعه ایرانى ۶۰ درصد به نحوى در فعالیتهاى اجتماعى شرکت داده شده اند و نیازى به خدمات توانبخشى خاص ندارند. ۳۰ درصد نیاز به خدمات توانبخشى تخصصى، و ده درصد نیاز به توانبخشى فوق تخصصى دارند.
با وجود تلاش گسترده سازمان وضعیت اشتغال معلولان در جامعه نابسامان است. معلولان بسیارى، به خاطر کمبود آگاهى برخى از کارفرمایان، موانع شهرى و معمارى، نداشتن آگاهى کافى جامعه از معلول و معلولیت، یا بیکارند و یا هراس از برخورد با اجتماع در آنها باقى مانده است. در کشور ما حمایت قانونى در زمینه اشتغال معلولان به معناى واقعى وجود ندارد. اختصاص ۳ درصد از استخدام هاى دولتى به معلولان در قانون پیش بینى شده ، اما در عمل اجرا نمى گردد.رشد معلولیت در جامعه ناشى از عوامل و دلایل شناخته شده اى است و به عنوان نمونه بخش قابل ملاحظه اى از معلولیت ها ناشى از حوادث رانندگى است که بر اثر گسترش شهرنشینى و عدم رعایت دقیق قوانین و مقررات راهنمائى و رانندگى به وقوع مى پیوندند.
سایر معلولیت ها نیز بر اثر عوامل مادرزادى، فقر بهداشت، عدم واکسیناسیون کودکان، انواع بیماری ها و عدم درمان به موقع آنها شامل کزاز، سیاه سرفه، سل، سرخک، دیفترى و فلج اطفال که قابل پیشگیرى نیز هستند، بروز مى کند.کارشناسان مقاطع زمانى ابتلاى فرد به معلولیت ها را به سه مقطع قبل از تولد، هنگام تولد و بعد از تولد تقسیم مى کنند. عوامل قبل از تولد از عوامل ارثى و یا محیطى منشأ مى گیرند. این عوامل بر اثر ازدواج هاى فامیلى و عدم تناسب ارهاش (R- h) خون والدین بروز معلولیت را سبب مى شود. عوامل محیطى شامل ابتلاى مادر باردار به بیماریه اى عفونى، مسمومیته اى شیمیایى و یا قرار گرفتن در معرض اشعه ایکس و ضربه هاى شدید مى باشد.
با وجود تلاش گسترده سازمان وضعیت اشتغال معلولان در جامعه نابسامان است. معلولان بسیارى، به خاطر کمبود آگاهى برخى از کارفرمایان، موانع شهرى و معمارى، نداشتن آگاهى کافى جامعه از معلول و معلولیت، یا بیکارند و یا هراس از برخورد با اجتماع در آنها باقى مانده است. در کشور ما حمایت قانونى در زمینه اشتغال معلولان به معناى واقعى وجود ندارد. اختصاص ۳ درصد از استخدام هاى دولتى به معلولان در قانون پیش بینى شده ، اما در عمل اجرا نمى گردد.رشد معلولیت در جامعه ناشى از عوامل و دلایل شناخته شده اى است و به عنوان نمونه بخش قابل ملاحظه اى از معلولیت ها ناشى از حوادث رانندگى است که بر اثر گسترش شهرنشینى و عدم رعایت دقیق قوانین و مقررات راهنمائى و رانندگى به وقوع مى پیوندند.
سایر معلولیت ها نیز بر اثر عوامل مادرزادى، فقر بهداشت، عدم واکسیناسیون کودکان، انواع بیماری ها و عدم درمان به موقع آنها شامل کزاز، سیاه سرفه، سل، سرخک، دیفترى و فلج اطفال که قابل پیشگیرى نیز هستند، بروز مى کند.کارشناسان مقاطع زمانى ابتلاى فرد به معلولیت ها را به سه مقطع قبل از تولد، هنگام تولد و بعد از تولد تقسیم مى کنند. عوامل قبل از تولد از عوامل ارثى و یا محیطى منشأ مى گیرند. این عوامل بر اثر ازدواج هاى فامیلى و عدم تناسب ارهاش (R- h) خون والدین بروز معلولیت را سبب مى شود. عوامل محیطى شامل ابتلاى مادر باردار به بیماریه اى عفونى، مسمومیته اى شیمیایى و یا قرار گرفتن در معرض اشعه ایکس و ضربه هاى شدید مى باشد.
عوامل بعد از تولد به دو گروه تقسیم مى گردد:
اول که ناشى از بیماری ها مانند فلج اطفال، رماتیسم، مننژیت، عفونت هاى استخوانى، سوء تغذیه و سکته هاى قلبى و مغزى در بزرگسالان است و دوم تصادفات رانندگى، سوختگى، برق گرفتگى، تنبیهات شدید بدنى و …
ارائه خدمات به معلولانخدمات بهزیستى به دو صورت فعال و غیر فعال ارائه مى شود. خدمات فعال شامل فعالیت هایی است که با هدف پیشرفت و مستقل و متکى به خود شدن معلولان انجام مى شود و در نهایت بازتوانى و جذب آنان به روند عادى زندگى اجتماعى را به دنبال دارد. براى رسیدن به این هدف امکانات توانبخشى مانند فیزیوتراپی، کار درمانى، فنى ارتوپدى، گفتار درمانى، بینایى سنجى و شنوایى سنجى پیش بینى و براى آنها وسایل کمکى مانند اورتز، پرونز، عصا و سمعک در نظر گرفته مى شود.خدمات غیر فعال در مورد معلولانى که نمى توانند زندگى مستقلى داشته باشند، که از آن جمله معلولان ذهنى و جسمى شدید مى باشند که این معلولان، غیر قابل بازگشت به زندگى اجتماعى هستند و از این رو مسائل آموزش و استقلال در مورد آنان کمتر معنى دارد و آنچه مهم است، تامین سرپناه و امکانات غذایى مى باشد.
