برابر با ۱۵ اکتبر به عنوان روز بزرگداشت نابینایان و قانون عصای سفید، نامگذاری شده است. استفاده از عصا به عنوان وسیله کمکی در رفت و آمد نابینایان از قرنها پیش متداول بوده است، ولی استفاده از عصای سفید به شکل امروزی و به عنوان نمادی برای شناخت نابینایان به بعد از جنگ جهانی اول برمیگردد.
در سال ۱۹۲۱ میلادی یک عکاس اهل شهر بریستول کشور انگلستان با نام جیمز بیگز که در اثر یک سانحه بینایی خود را از دست داد، برای در امان بودن از خطر وسائل نقلیه که در خیابانهای اطراف محل زندگی وی در حال رفت و آمد بودند، ابتکار استفاده از عصا به رنگ سفید را که به راحتی برای همگان قابل دید باشد را بکار برد.
پس از آن دو تن از برجستهترین محققین آمریکایی به نامهای دکتر ناول پری، ریاضیدان و دکتر جاکوپس تن بروک، حقوقدان توانستند قانونی را در پانزدهمین روز از ماه اکتبر به عنوان قانون عصای سفید به تصویب برسانند و این روز را به عنوان روز جهانی نابینایان نامگذاری کنند. در این قانون کلیه حقوق اجتماعی فرد نابینا به عنوان عضوی از یک جامعه متمدن انعکاس یافته است.
نابینایان حق استفاده از کلیه امکانات رفاهی معمول در جامعه را دارند. آنان حق دارند از پیاده روها، خیابانها، بزرگراهها و وسایل حمل و نقل همگانی مانند هواپیما، قطار، اتوبوس، اتومبیل، کشتی، هتل، اماکن عمومی، مراکز تفریحی و مذهبی استفاده کنند. اگر در بعضی اوقات، محدودیتی برای استفاده از این تسهیلات و اماکن وجود داشته باشد باید فراگیر همه افراد جامعه باشد و اگر شخص یا سازمانی فقط برای نابینایان در استفاده از تسهیلات همگانی، محدودیت ایجاد کند یا حقوق نابینایان عاقل و بالغ را نادیده بگیرد، مجرم شناخته میشود.
رانندگان وسایل نقلیه موظف به مراعات کامل نابینایانی که هنگام عبور و مرور از عصای سفید استفاده میکنند، هستند.
دولت موظف است که نابینایان را به مشارکت در امور دولتی تشویق کند تا آنان به کار مشغول شوند.
مسئولان دولتی همه ساله باید روز ۲۳ مهرماه (۱۵ اکتبر) را به عنوان بزرگداشت نابینایان و قانون عصای سفید، به نحوی شایسته ارج نهند و از مردم بخواهند که رفتار معقولانهای با نابینایان داشته باشند و گامهای صمیمانه و موثری برای آنان بردارند.
لوئیس بریل در سال ۱۸۰۹ در فرانسه متولد شد. وی در اوایل کودکی یعنی در سن ۳ سالگی بینایی خود را از دست داد. در سال ۱۸۱۸ به همراه دوستان خود موسسه ملی نابینایان جوان پاریس را در این شهر دائر کرد. در همین زمان بود که بریل بواسطه تواناییهایش در موسیقی و علم مشهور شد و یکی از بهترین نوازندگان ویولون و ارگ در پاریس شد. بریل در سال ۱۸۲۶ شروع به آموزش نابینایان کرد.
امروزه شهرت بریل به خاطر ابداع سیستم خط برجسته وی میباشد که در آن زمان در پیامهای رمزی ارتش بکار گرفته میشد. سیستم بریل یا خط برجسته شامل نقاط برجسته با اشکال منظم روی مقوای نازک میباشد که نابینایان از طریق لمس آن قادر به درک عبارات و خواندن خواهند بود. این روش تا به امروز با موفقیت همراه بوده و در بسیاری از کشورهای جهان استفاده میشود. ایران سفید، عنوان اولین روزنامه ویژه نابینایان به خط بریل در ایران و خاورمیانه است که تحت پوشش خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران فعالیت میکند.
در دنیا تقریبا ۳۱۴میلیون نفر دچار مشکلات بینایی هستند. بیش از ۴۵ میلیون نفر نابینای مطلق، ۱۳۵میلیون کم نابینا و بقیه نیز دچار اختلالات کمتر حاد بینایی مانند مشکلات انکساری درمان نشده (نزدیک بینی، دوربینی و آستیگماتیسم) هستند. بیش از ۹۰ درصد مبتلایان به اختلالات بینایی در کشورهای در حال توسعه و فقیر زندگی میکنند، جایی که افراد مسن، بهویژه بانوان مسن با مشکلات متعدد در مورد دسترسی به درمانهای مورد نیاز چشمی روبهرو هستند. در هر ۵ ثانیه یک نفر به تعداد نابینایان افزوده شده و در هر دقیقه یک کودک و طی یک سال یک تا ۲ میلیون نفر دچار مشکلات بینایی میشوند.
براساس گزارشهای جهانی، گستره نابینایی در جوامع توسعه یافته ۶۰ نفر در هر یک میلیون نفر است که این رقم در جوامع در حال توسعه و فقیر به بیش از ۱۰ برابر یعنی ۶۰۰ نفر در هر یک میلیون نفر میرسد. هر چند که سه چهارم اختلالات بینایی، قابل پیشگیری و درمان است، اما کارشناسان پیشبینی میکنند در صورت عدمانجام اقدامات پیشگیرانه تعداد افراد نابینا در سال ۲۰۲۰ به ۷۶ میلیون نفر و افراد مبتلا به نقص بینایی به بیش از ۲۰۰ میلیون نفر برسد. مهمترین علل نابینایی، آب مروارید ۳۹ درصد، مشکلات انکساری درمان نشده ۱۸درصد، آب سیاه ۱۰ درصد، استحاله لکهای وابسته به سن ۷ درصد، مشکلات شبکیه وابسته به دیابت ۴ درصد، تراخم ۳ درصد و مشکلات بینایی در بچهها ۳ درصد هستند.
هر چند که ۸۰ درصد مبتلایان به نابینایی بالای ۵۰ سال سن دارند، اما باید توجه کرد که بالا رفتن سن مستلزم از دست دادن بینایی نیست. اهمیت نابینایان بهعنوان بخش بزرگی از جامعه انسانی سبب شده تا سازمان بهداشت جهانی، دومین پنجشنبه ماه اکتبر هر سال را روز جهانی بینایی نامگذاری کند. این مناسبت سالانه که از سال۲۰۰۰ میلادی آغاز شده، بهانهای است تا به نابینایان و مشکلات آنها بیشتر توجه کنیم.
روز جهانی بینایی تلاش میکند تا توجه عمومی را به این نکته جلب کند که ۸۰ درصد موارد نابینایی قابل پیشگیری یا قابل درمان هستند و دولتها و مؤسسات و سایر منابع سرمایهگذار را باید تشویق کرد تا در پیشگیری جهانی از نابینایی سرمایهگذاری کنند. هر چند هزینه اقتصادی سالانه پیشگیری از نابینایی در جهان حدود ۲۸ میلیارد دلار تخمین زده میشود، اما نسبت به سایر مقولههای بهداشتی درمانی، درمانهای بازیابی بینایی و راههای پیشگیری از ابتلا به نابینایی از مقرونبهصرفهترین اقدامات درمانی در مقوله بهداشت و درمان هستند. برنامه اصلی روز جهانی بهداشت در سالجاری، که متمرکز روی بیماریهای چشم و مشکلات بینایی در افراد مسن جامعه و با شعار «چشمها برای آینده» و مبارزه با نقص بینایی در سنین کهنسالی است، نشاندهنده این است که سن جامعه جهانی در حال افزایش است و با مسن شدن افراد، نابینایی نیز مانند سایر بیماریهای مزمن در حال افزایش است.
برنامههای بهداشتی درمانی وسیع و گستردهای برای پیشگیری از ابتلا به انواع بیماریها و مشکلات بینایی انجام شده و یا در حال انجام است. سازمان جهانی بهداشت با همکاری آژانس بینالمللی پیشگیری از نابینایی و بعضی سازمانهای غیردولتی بینالمللی در مورد مدیریت پیشگیری از اختلالات بینایی، برنامهای را تحت عنوان Vision 2020 با هدف از بین بردن نابیناییهای قابل پیشگیری تا سال ۲۰۲۰ طراحی و به مرحله اجرا گذاشته است، تا اینکه برای همه افراد بشر حق برخورداری از دیدن فراهم شود. در حال حاضر بیش از ۱۰۰کشور جهان اجرای این طرح را آغاز کردهاند. بهنظر میرسد انجام موفقیتآمیز برنامه بینایی ۲۰۲۰ باعث جلوگیری از نابینا شدن حدود ۱۰۰میلیون نفر در سطح جهان بشود.
پیامهای سازمان بهداشت جهانی برای روز جهانی بینایی ۲۰۰۸ تمرکز و توجه بیشتر در مورد حفظ بینایی افراد مسن جامعه است. مهمترین عامل نابینایی در سطح جهانی، آب مروارید است. انجام برنامههای Vision 2020باعث میشود که تعداد افرادی که به این بیماری در آینده مبتلا میشوند، کاهش یابد. به غیراز کشورهای پیشرفته و ثروتمند، آب مروارید هنوز علت اصلی ایجادکننده نابینایی در سطح جهانی است. عمل جراحی آب مروارید درمان ساده، مقرون به صرفه و بسیار رایجی است که در کشورهای در حال توسعه توصیه میشود.
تراخم، هم یک عامل مهم نابینایی در برخی از فقیرترین کشورهای جهان است. بهدلیل افزایش سطح بهداشت جهانی و اقدامات مؤثر بهداشتی و اجتماعی کشورها، علل عفونی ایجادکننده نابینایی در سطح جهانی در حال کم شدن است و تعداد مبتلایان به تراخم از ۳۶۰میلیون نفر در سال۱۹۸۵ به حدود ۸۰میلیون نفر امروزه کاهش پیدا کرده است.
نابینایی کودکان مشکلی است که باید به آن توجه ویژه داشت. نابینایی کودکان روی ۵/۱میلیون کودک در سطح جهان که بیشتر آنها در آفریقا و آسیا زندگی میکنند، تاثیر دارد. تمرکز ویژه برنامههای Vision 2020 روی ایجاد و توسعه مراکز بهداشتی درمانی چشم که ویژه کودکان باشند، است. درصورتیکه اختلالات بینایی بهخصوص تنبلی چشم به موقع تشخیص داده نشود، از سن ۸سالگی به بعد تقریباً هیچ کاری برای درمان آن نمیتوان انجام داد و فرد حتماً نابینا شده، یا اینکه با اختلالات شدید بینایی در آینده مواجه خواهد بود. خوشبختانه حدود نیمی از تمام نابینایی کودکان با درمانهای اولیه و به موقع قابل پیشگیری هستند.کم بینایی نیز قابل پیشگیری است. حدود ۱۲۴میلیون نفر بهدلیل مشکلات انکساری، مبتلا به کم بینایی هستند. برنامه Vision2020 روی اقدامات برای تصحیح عیوب انکساری مانند دستیابی آسان به وسایلی مانند عینک و لنزهای تماسی تمرکز یافته است تا کودکان بتوانند در مدرسه حضور یافته و بزرگسالان هم کیفیت زندگی خود را بهبود دهند.
طبق آخرین ارزیابیها، آب مروارید ناشی از کهولت، مسئول حدود ۴۰ درصد موارد نابینایی در سطح جهانی بوده و تخمین زده میشود که ۱۸ میلیون نفر را گرفتار کرده است. آب مروارید به کدورت عدسی چشم که بهطور طبیعی کاملا شفاف است، گفته میشود. بسیاری از مردم تصور میکنند که کاهش بینایی جزء جداییناپذیر پیری است؛ در حالی که عمل آب مروارید بسیار آسان، کم خطر و بیدرد است. عمل جراحی آب مروارید عملی بسیار موفق بوده و سالانه حدود ۵/۱میلیون نفر در آمریکا و چند صد هزار نفر در ایران تحت این عمل جراحی قرار میگیرند.