روز 23 مهرماه برابر با 15 اكتبر به عنوان روز بزرگداشت نابينايان و قانون عصاي سفيد، نامگذاري شده است. استفاده از عصا به عنوان وسيله کمکي در رفت و آمد نابينايان از قرنها پيش متداول بوده است، ولي استفاده از عصاي سفيد به شکل امروزي و به عنوان نمادي براي شناخت نابينايان به بعد از جنگ جهاني اول برميگردد.
در سال 1921 ميلادي يک عکاس اهل شهر بريستول کشور انگلستان با نام جيمز بيگز که در اثر يک سانحه بينايي خود را از دست داد، براي در امان بودن از خطر وسائل نقليه که در خيابانهاي اطراف محل زندگي وي در حال رفت و آمد بودند، ابتکار استفاده از عصا به رنگ سفيد را که به راحتي براي همگان قابل ديد باشد را بکار برد.
پس از آن دو تن از برجستهترين محققين آمريكايي به نامهاي دكتر ناول پري، رياضيدان و دكتر جاكوپس تن بروك، حقوقدان توانستند قانوني را در پانزدهمين روز از ماه اکتبر به عنوان قانون عصاي سفيد به تصويب برسانند و اين روز را به عنوان روز جهاني نابينايان نامگذاري کنند. در اين قانون کليه حقوق اجتماعي فرد نابينا به عنوان عضوي از يک جامعه متمدن انعکاس يافته است.
نابينايان حق استفاده از كليه امكانات رفاهي معمول در جامعه را دارند. آنان حق دارند از پياده روها، خيابانها، بزرگراهها و وسايل حمل و نقل همگاني مانند هواپيما، قطار، اتوبوس، اتومبيل، كشتي، هتل، اماكن عمومي، مراكز تفريحي و مذهبي استفاده كنند. اگر در بعضي اوقات، محدوديتي براي استفاده از اين تسهيلات و اماكن وجود داشته باشد بايد فراگير همه افراد جامعه باشد و اگر شخص يا سازماني فقط براي نابينايان در استفاده از تسهيلات همگاني، محدوديت ايجاد كند يا حقوق نابينايان عاقل و بالغ را ناديده بگيرد، مجرم شناخته ميشود.
رانندگان وسايل نقليه موظف به مراعات كامل نابيناياني كه هنگام عبور و مرور از عصاي سفيد استفاده ميكنند، هستند.
دولت موظف است كه نابينايان را به مشاركت در امور دولتي تشويق كند تا آنان به كار مشغول شوند.
مسئولان دولتي همه ساله بايد روز 23 مهرماه (15 اكتبر) را به عنوان بزرگداشت نابينايان و قانون عصاي سفيد، به نحوي شايسته ارج نهند و از مردم بخواهند كه رفتار معقولانهاي با نابينايان داشته باشند و گامهاي صميمانه و موثري براي آنان بردارند.
لوئيس بريل در سال 1809 در فرانسه متولد شد. وي در اوايل کودکي يعني در سن 3 سالگي بينايي خود را از دست داد. در سال 1818 به همراه دوستان خود موسسه ملي نابينايان جوان پاريس را در اين شهر دائر كرد. در همين زمان بود که بريل بواسطه تواناييهايش در موسيقي و علم مشهور شد و يکي از بهترين نوازندگان ويولون و ارگ در پاريس شد. بريل در سال 1826 شروع به آموزش نابينايان كرد.
امروزه شهرت بريل به خاطر ابداع سيستم خط برجسته وي ميباشد که در آن زمان در پيامهاي رمزي ارتش بکار گرفته ميشد. سيستم بريل يا خط برجسته شامل نقاط برجسته با اشکال منظم روي مقواي نازک ميباشد که نابينايان از طريق لمس آن قادر به درک عبارات و خواندن خواهند بود. اين روش تا به امروز با موفقيت همراه بوده و در بسياري از کشورهاي جهان استفاده ميشود. ايران سفيد، عنوان اولين روزنامه ويژه نابينايان به خط بريل در ايران و خاورميانه است که تحت پوشش خبرگزاري جمهوري اسلامي ايران فعاليت ميکند.
در دنيا تقريبا 314ميليون نفر دچار مشكلات بينايي هستند. بيش از 45 ميليون نفر نابيناي مطلق، 135ميليون كم نابينا و بقيه نيز دچار اختلالات كمتر حاد بينايي مانند مشكلات انكساري درمان نشده (نزديك بيني، دوربيني و آستيگماتيسم) هستند. بيش از 90 درصد مبتلايان به اختلالات بينايي در كشورهاي در حال توسعه و فقير زندگي ميكنند، جايي كه افراد مسن، بهويژه بانوان مسن با مشكلات متعدد در مورد دسترسي به درمانهاي مورد نياز چشمي روبهرو هستند. در هر 5 ثانيه يك نفر به تعداد نابينايان افزوده شده و در هر دقيقه يك كودك و طي يك سال يك تا 2 ميليون نفر دچار مشكلات بينايي ميشوند.
براساس گزارشهاي جهاني، گستره نابينايي در جوامع توسعه يافته 60 نفر در هر يك ميليون نفر است كه اين رقم در جوامع در حال توسعه و فقير به بيش از 10 برابر يعني 600 نفر در هر يك ميليون نفر ميرسد. هر چند كه سه چهارم اختلالات بينايي، قابل پيشگيري و درمان است، اما كارشناسان پيشبيني ميكنند در صورت عدمانجام اقدامات پيشگيرانه تعداد افراد نابينا در سال 2020 به 76 ميليون نفر و افراد مبتلا به نقص بينايي به بيش از 200 ميليون نفر برسد. مهمترين علل نابينايي، آب مرواريد 39 درصد، مشكلات انكساري درمان نشده 18درصد، آب سياه 10 درصد، استحاله لكهاي وابسته به سن 7 درصد، مشكلات شبكيه وابسته به ديابت 4 درصد، تراخم 3 درصد و مشكلات بينايي در بچهها 3 درصد هستند.
هر چند كه 80 درصد مبتلايان به نابينايي بالاي 50 سال سن دارند، اما بايد توجه كرد كه بالا رفتن سن مستلزم از دست دادن بينايي نيست. اهميت نابينايان بهعنوان بخش بزرگي از جامعه انساني سبب شده تا سازمان بهداشت جهاني، دومين پنجشنبه ماه اكتبر هر سال را روز جهاني بينايي نامگذاري كند. اين مناسبت سالانه كه از سال2000 ميلادي آغاز شده، بهانهاي است تا به نابينايان و مشكلات آنها بيشتر توجه كنيم.
روز جهاني بينايي تلاش ميكند تا توجه عمومي را به اين نكته جلب كند كه 80 درصد موارد نابينايي قابل پيشگيري يا قابل درمان هستند و دولتها و مؤسسات و ساير منابع سرمايهگذار را بايد تشويق كرد تا در پيشگيري جهاني از نابينايي سرمايهگذاري كنند. هر چند هزينه اقتصادي سالانه پيشگيري از نابينايي در جهان حدود 28 ميليارد دلار تخمين زده ميشود، اما نسبت به ساير مقولههاي بهداشتي درماني، درمانهاي بازيابي بينايي و راههاي پيشگيري از ابتلا به نابينايي از مقرونبهصرفهترين اقدامات درماني در مقوله بهداشت و درمان هستند. برنامه اصلي روز جهاني بهداشت در سالجاري، كه متمركز روي بيماريهاي چشم و مشكلات بينايي در افراد مسن جامعه و با شعار «چشمها براي آينده» و مبارزه با نقص بينايي در سنين كهنسالي است، نشاندهنده اين است كه سن جامعه جهاني در حال افزايش است و با مسن شدن افراد، نابينايي نيز مانند ساير بيماريهاي مزمن در حال افزايش است.
برنامههاي بهداشتي درماني وسيع و گستردهاي براي پيشگيري از ابتلا به انواع بيماريها و مشكلات بينايي انجام شده و يا در حال انجام است. سازمان جهاني بهداشت با همكاري آژانس بينالمللي پيشگيري از نابينايي و بعضي سازمانهاي غيردولتي بينالمللي در مورد مديريت پيشگيري از اختلالات بينايي، برنامهاي را تحت عنوان Vision 2020 با هدف از بين بردن نابيناييهاي قابل پيشگيري تا سال 2020 طراحي و به مرحله اجرا گذاشته است، تا اينكه براي همه افراد بشر حق برخورداري از ديدن فراهم شود. در حال حاضر بيش از 100كشور جهان اجراي اين طرح را آغاز كردهاند. بهنظر ميرسد انجام موفقيتآميز برنامه بينايي 2020 باعث جلوگيري از نابينا شدن حدود 100ميليون نفر در سطح جهان بشود.
پيامهاي سازمان بهداشت جهاني براي روز جهاني بينايي 2008 تمركز و توجه بيشتر در مورد حفظ بينايي افراد مسن جامعه است. مهمترين عامل نابينايي در سطح جهاني، آب مرواريد است. انجام برنامههاي Vision 2020باعث ميشود كه تعداد افرادي كه به اين بيماري در آينده مبتلا ميشوند، كاهش يابد. به غيراز كشورهاي پيشرفته و ثروتمند، آب مرواريد هنوز علت اصلي ايجادكننده نابينايي در سطح جهاني است. عمل جراحي آب مرواريد درمان ساده، مقرون به صرفه و بسيار رايجي است كه در كشورهاي در حال توسعه توصيه ميشود.
تراخم، هم يك عامل مهم نابينايي در برخي از فقيرترين كشورهاي جهان است. بهدليل افزايش سطح بهداشت جهاني و اقدامات مؤثر بهداشتي و اجتماعي كشورها، علل عفوني ايجادكننده نابينايي در سطح جهاني در حال كم شدن است و تعداد مبتلايان به تراخم از 360ميليون نفر در سال1985 به حدود 80ميليون نفر امروزه كاهش پيدا كرده است.
نابينايي كودكان مشكلي است كه بايد به آن توجه ويژه داشت. نابينايي كودكان روي 5/1ميليون كودك در سطح جهان كه بيشتر آنها در آفريقا و آسيا زندگي ميكنند، تاثير دارد. تمركز ويژه برنامههاي Vision 2020 روي ايجاد و توسعه مراكز بهداشتي درماني چشم كه ويژه كودكان باشند، است. درصورتيكه اختلالات بينايي بهخصوص تنبلي چشم به موقع تشخيص داده نشود، از سن 8سالگي به بعد تقريباً هيچ كاري براي درمان آن نميتوان انجام داد و فرد حتماً نابينا شده، يا اينكه با اختلالات شديد بينايي در آينده مواجه خواهد بود. خوشبختانه حدود نيمي از تمام نابينايي كودكان با درمانهاي اوليه و به موقع قابل پيشگيري هستند.كم بينايي نيز قابل پيشگيري است. حدود 124ميليون نفر بهدليل مشكلات انكساري، مبتلا به كم بينايي هستند. برنامه Vision2020 روي اقدامات براي تصحيح عيوب انكساري مانند دستيابي آسان به وسايلي مانند عينك و لنزهاي تماسي تمركز يافته است تا كودكان بتوانند در مدرسه حضور يافته و بزرگسالان هم كيفيت زندگي خود را بهبود دهند.
طبق آخرين ارزيابيها، آب مرواريد ناشي از كهولت، مسئول حدود 40 درصد موارد نابينايي در سطح جهاني بوده و تخمين زده ميشود كه 18 ميليون نفر را گرفتار كرده است. آب مرواريد به كدورت عدسي چشم كه بهطور طبيعي كاملا شفاف است، گفته ميشود. بسياري از مردم تصور ميكنند كه كاهش بينايي جزء جداييناپذير پيري است؛ در حالي كه عمل آب مرواريد بسيار آسان، كم خطر و بيدرد است. عمل جراحي آب مرواريد عملي بسيار موفق بوده و سالانه حدود 5/1ميليون نفر در آمريكا و چند صد هزار نفر در ايران تحت اين عمل جراحي قرار ميگيرند.
با سلام جالب بود و مفيد .مركز اورژانس اجتماعي هم اين روز را به تمامي روشندلان عزيز تبريك عرض مينمايد.