نگاهي به آيين هوم بابايي ماه رمضان در كاشان

به گزارش ايرنا، اين آيين كه ريشه در اعتقادات مذهبي و باورهاي ديني مردم اين ديار دارد درشب پانزدهم ماه مبارك رمضان طبق آيين خاصي برگزار مي شود.
به اعتقاد شهروندان كاشاني در شب نيمه ماه مبارك رمضان حضرت امام حسن (ع) و حضرت امام حسين (ع) به درب خانه پيامبر گرامي اسلام (ص) رفتند و بعد از كوبيدن درب، سوره ‘ والشمس’ قرآن كريم را خواندند و پس از آن جد، پدر و مادر و تمام مسلمانان را دعا كردند.
پيامبر بزرگوار اسلام (ص) و حضرت علي (ع) هم براي تشويق حسنين مقداري خوراكي به آن دو بزرگوار اهدا كردند، براي همين اين مراسم در فرهنگ عامه مردم جايگاه ويژه اي پيدا كرده است.
در اين شب كه شب ميلاد حضرت امام حسن مجتبي(ع) است جمعي از كودكان، نوجوانان و جوانان كاشاني بعد از افطار به درب خانه هاي منازل رفته و تقاضاي كمك براي نيازمندان دارند.
هر دسته ي ‘هوم بابايي ‘ كه از چهار تا بيست نفر و گاهي بيشتر تشكيل مي شود بعد از افطار در محل معيني گرد هم مي آيند و از بين خود يك صندوق دار و يك ميدان دار انتخاب مي كنند.
وظيفه صندوق دار جمع آوري پول يا خوراكي هايي مثل برگه زرد، آلو، برگه قيسي، جوزقند، كلوچه، خرما گردو و بادام است.
ميدان دار هم بايد صدا خوش داشته باشد و وظيفه اش خواندن ابيات هوم بابايي است. بقيه جوانها و بچه ها هم بايد هم صدا ميدان دار را همراهي كنند.
پس از انتخاب صندوق دار و ميدان دار بچه ها سه صلوات بلند مي فرستند تا اگر از افراد گروه كسي جا مانده باشد، حاضر شود.
پس از آنكه همه جمع شدند از نخستين خانه هوم بابايي را آغاز مي كنند.
صاحبخانه با شنيدن صداي بچه‌ها، تحفه يا تنقلات مانند برگه زردآلو، گردو، نخودچي و كشمش، گز، شكلات، بادام و فندق به درب خانه مي‌آورد و به صندوقدار مي‌دهد و بچه‌ها با گفتن ‘خدا بركتت بده’، به سوي خانه‌اي ديگر مي‌روند.
اين دسته در خانه را مي كوبند و پس از شنيدن جواب، ميدان دار شروع به خواندن مي كند و بقيه جواب مي دهند.
صندوق‌دار نيز هداياي مردم را نگهداري و در پايان مراسم بين بچه‌ها تقسيم مي‌كند.
اين مراسم تا نيمه شب ادامه دارد و پس از سر زدن به تمامي خانه ها صندوق دار آنچه از پول و خوراكي جمع آوري شده را ميان افراد تقسيم مي كند و گاه پول و هداياي جمع شده در هوم بابايي بين افراد نيازمند محل تقسيم مي شود و در برخي محله ها هم صرف بازسازي آب انبار و ديگر بناهاي عام المنفعه مي شود.
اشعار هوم بابايي گاهي داراي مضامين عالي اعتقادي و مذهبي بود و گاهي هم مضامين اجتماعي را در بر مي‌گرفت.
نمونه‌اي از اين اشعار اجتماعي كه ميانداران مي‌خوانده‌اند به اين شكل بود:
ميدان دار: امشب شب نيمه است كه ما ميهمانيم
بچه ها: هوم بابا هوم بابا
ميدان دار: از ما حرجي نيست كه ما طفلانيم
بچه ها : هوم بابا هوم بابا
ميدان دار: بشقاب را پر از كلوچه و حلوا كن
بچه ها: هوم بابا هوم بابا
ميدان دار: بردارو بياربه دامن ماها كن
بچه ها : هوم بابا هوم بابا
بعد از خواندن اين اشعار ميدان دار شروع مي كند به دعا كردن صاحب خانه و بچه ها آمين مي گويند:
ميدان دار: حق عمرش بده بچه ها: آمين
ميدان دار: بركتش بده
بچه ها: آمين
ميدان دار: تاج سرش بده
بچه ها: آمين
حق عمرش بده…. آمين / بركتش بده…. آمين /تاج سرش بده….. آمين